Mối là gì? Đặc điểm, vòng đời và các loại mối phổ biến tại Việt Nam

Mối là một trong những sinh vật gây hại nghiêm trọng nhất đối với nhà cửa, nội thất gỗ, công trình xây dựng tại Việt Nam. Với khả năng sinh sản nhanh, hoạt động theo đàn và phá hoại âm thầm, mối có thể gây thiệt hại hàng chục triệu đồng nếu không được phát hiện và xử lý kịp thời. Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ về loài mối: chúng có bao nhiêu loại, sống như thế nào, và vòng đời ra sao. Trong bài viết này, chúng tôi sẽ giúp bạn hiểu rõ mối là gì, cách nhận biết các loại mối thường gặp, và tại sao bạn nên cảnh giác với loài sinh vật nhỏ bé nhưng cực kỳ nguy hiểm này.

Mối là gì, đặc điểm, vòng đời của mối

1. Mối là gì?

Mối là côn trùng thuộc bộ Blattodea, cùng họ với gián. Chúng sống theo bầy đàn và có tính tổ chức xã hội rất cao, gần giống như kiến hoặc ong. Tuy nhiên, khác với kiến, mối thường sống ẩn dưới lòng đất, trong thân cây hoặc trong các kết cấu gỗ – nơi chúng có thể gặm nhấm cellulose để làm nguồn thức ăn chính.

Mối được xem là kẻ thù thầm lặng bởi khả năng phá hoại âm thầm nhưng cực kỳ nguy hiểm. Nhiều gia đình không phát hiện ra mối cho đến khi đồ gỗ bị rỗng ruột, sàn nhà bị lún hoặc trần nhà có dấu hiệu sập.

2. Vòng đời của mối

Vòng đời của mối gồm 3 giai đoạn chính:

Vòng đời của mối

2.1 Trứng

Trứng do mối chúa đẻ ra, mỗi ngày có thể lên đến hàng nghìn trứng. Trứng được đặt trong tổ và được mối thợ chăm sóc kỹ lưỡng cho đến khi nở.

2.2 Ấu trùng

Ấu trùng sau khi nở sẽ phát triển thành các dạng mối khác nhau tùy vào điều kiện và nhu cầu của tổ. Có thể thành:

Mối thợ: chiếm số lượng lớn nhất, có nhiệm vụ kiếm ăn, xây tổ và nuôi mối non.
Mối lính: có nhiệm vụ bảo vệ tổ, có răng to và cứng.
Mối vua – chúa: sinh sản và duy trì nòi giống.

2.3 Trưởng thành

Một số mối trưởng thành có cánh (mối cánh), vào mùa mưa sẽ bay ra khỏi tổ để tìm nơi làm tổ mới. Sau khi giao phối, mối cái rụng cánh, bắt đầu đẻ trứng và hình thành tổ mối mới.

>>> TẠI SAO MỐI CÓ THỂ PHÁ HỦY CẤU TRÚC GỖ NHANH CHÓNG

3. Các loại mối phổ biến tại Việt Nam

Tại Việt Nam, có hàng trăm loài mối khác nhau. Tuy nhiên, dưới đây là 3 loại mối phổ biến và gây hại nhất trong đời sống sinh hoạt và xây dựng.

3.1 Mối đất (Coptotermes formosanus)

Sống trong lòng đất, thường phá hoại nền móng, tường, cột gỗ.
Hoạt động ban đêm và di chuyển qua đường hầm đất.
Là loài nguy hiểm nhất do khó phát hiện, phá hoại rất mạnh.

3.2 Mối gỗ khô (Cryptotermes spp.)

Sống ngay trong các kết cấu gỗ như tủ, bàn ghế, khung cửa.
Không cần tiếp xúc với đất, nên dễ xuất hiện trong nhà cao tầng.
Gây rỗng ruột các vật dụng gỗ mà không để lại dấu vết bên ngoài.

3.3 Mối cánh (Alates)

Thường xuất hiện vào mùa mưa, bay theo ánh đèn vào ban đêm.
Sau khi bay đi, mối cái sẽ chọn nơi ẩm thấp để làm tổ mới.
Là dấu hiệu cảnh báo khu vực bạn có nguy cơ bị mối xâm nhập.

4. Tập tính và đặc điểm nguy hiểm của mối

Ăn cellulose: Mối có thể tiêu hóa chất xơ thực vật (cellulose) nhờ vi sinh vật cộng sinh trong ruột.
Phá hoại trong âm thầm: Không gây tiếng ồn, không để lại dấu vết dễ thấy, nhưng khi phát hiện thì đã quá muộn.
Phát triển nhanh: Một tổ mối có thể lên tới hàng triệu cá thể chỉ sau vài tháng.
Khó kiểm soát: Việc tự diệt mối thường không hiệu quả vì chỉ tiêu diệt được bề mặt, không chạm đến tổ mối nằm sâu bên trong.

>> LÀM SAO NGĂN CHẶN MỐI XÂM NHẬP VÀO NHÀ

5. Mối và tác hại đối với đời sống

Thiệt hại về tài sản

Làm hỏng nội thất gỗ: bàn ghế, tủ quần áo, khung tranh...
Phá hoại sàn gỗ, trần nhà, cửa gỗ khiến mất an toàn.
Phá hủy tài liệu, giấy tờ, sách vở lưu trữ lâu ngày.

Ảnh hưởng đến công trình

Gặm móng nhà, đục phá tường gạch, xi măng – đặc biệt ở các khu đất nền yếu.
Gây nguy cơ sập trần, nghiêng tường nếu tổ mối phát triển lớn.

6. Kết luận

Hiểu rõ mối là gì, cách nhận biết và vòng đời của chúng là bước đầu tiên để bạn bảo vệ nhà cửa khỏi sự xâm nhập âm thầm nhưng vô cùng nguy hiểm. Nếu bạn thấy dấu hiệu nghi ngờ, như cửa gỗ bị rỗng, sàn nhà phát tiếng động bất thường hoặc mối cánh bay vào nhà – đó là lúc bạn nên kiểm tra kỹ và cân nhắc sử dụng dịch vụ diệt mối chuyên nghiệp.